Tại sao năm uẩn là nền tảng cho các xứ và giới?
2/18/2023 8:20:24 AM
Khi đề cập đến con người và thế giới của con người, Đức Phật dạy rõ về các liên hệ của thân tâm qua ba thuật ngữ là uẩn (skandha), xứ (āyatana), giới (dhātu). Uẩn bao gồm năm uẩn như đã trình bày. Xứ bao gồm 12 loại đó là sáu căn (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân và ý thức) và sáu trần, tức sáu đối tượng tương quan với các căn (sắc, thanh, hương, vị, xúc, và pháp hay đối tượng của ý thức). Giới bao gồm 18 loại, đó là sáu căn, sáu trần, và sáu loại ý thức của sáu căn. Ví dụ, sự hiểu biết của con mắt đòi hỏi phải hội đủ ba yếu tố: con mắt (nhãn giới), một vật thể (sắc giới), và ý thức trực tiếp của con mắt (nhãn thức giới). Tương tự như thế, con người toàn diện bao gồm 5 uẩn, 12 xứ, và 18 giới. Biểu đồ dưới đây sẽ tóm tắc 18 giới:
| Căn + |
6 Trần =12 xứ + |
6 Thức = 18 giới |
| Nhãn giới (mắt) |
Sắc giới (hình thể) |
Nhãn thức giới (cái biết của mắt) |
| Nhĩ giới (tai) |
Thanh giới (âm thanh) |
Nhĩ thức giới (cái biết của tai) |
| Tỷ giới (mũi) |
Hương giới (hương khí) |
Tỷ thức giới (cái biết của mũi) |
| Thiệt giới (lưỡi) |
Vị giới (mùi vị) |
Thiệt thức giới (cái biết của lưỡi) |
| Thân giới (thân) |
Xúc giới (xúc chạm) |
Thân thức giới (cái biết của thân) |
| Ý giới (ý thức) |
Pháp giới (đối tượng của ý thức) |
Ý thức giới (cái biết của ý thức) |