* Hỏi: Tịnh Độ Tông Trung Hoa dựa theo ba kinh một luận để lập tông, đều nói vãng sanh Cực Lạc Tịnh Độ, [vậy thì] có cõi Tịnh Độ ấy hay không?

Đáp: Như đạo sư Ấn Thuận đã nói trong bộ Vãng Sanh Luận Giảng Ký: “Nay nói đến chuyện có Tịnh Độ hay không thì có hai thuyết: Một là đối với đại chúng bình phàm, họ phán đoán bừa bãi [Tịnh Độ] là mê tín, vì kẻ tin tưởng [Tịnh Độ] chưa từng trông thấy, lại chưa từng đến đó, chẳng thể chứng thực là có [Tịnh Độ]. Hai là người tin Phật thì cho rằng ắt phải có [Tịnh Độ], vì tin kinh nói như thế đó. Nay dựa theo lý thông thường để phán đoán, chẳng cần phải đích thân trải qua, cũng chẳng cần phải hoàn toàn dựa theo [những gì] kinh đã nói, cũng có thể nhận định ‘ắt phải có’ [Tịnh Độ]. Ở đây, tôi biện luận như sau:

Một là như trong hiện thời, khoa học phát triển, đã chứng thực thế giới này của chúng ta (địa cầu) chỉ là một hành tinh trong vô lượng tinh cầu, có thể biết là ngoài thế giới này, còn có các thế giới khác.

Hai là nếu hỏi các thế giới có sai biệt hơn kém hay không? Chỉ nhìn vào các nơi trên thế giới này luôn có hơn kém khác nhau, có thể suy ra mà biết các thứ thế giới ắt phải có hơn, kém.

Ba là nếu các thế giới đã có hơn kém thì thế giới này của chúng ta có phải tốt đẹp nhất hay chăng, sẽ biết là chẳng phải vậy. Nếu đã là như vậy thì có thể biết “có thế giới ưu việt hơn tồn tại” sẽ là điều chẳng ngờ chi nữa! Ngay như gần đây nhất, trong giới khoa học, do có hiện tượng bí ẩn về đĩa bay, cũng cho rằng có thể là trong các tinh cầu khác có những sinh vật trí huệ cao hơn chúng ta!

Từ những điều trên đây, có thể biết: Không phải là chỉ có Tịnh Độ, mà lại còn cực nhiều, mỗi thế giới lại còn thù thắng khác biệt! Trong giới Phật giáo lại có người nói ‘duy tâm Tịnh Độ’, cho rằng Tịnh Độ chỉ ở trong tâm con người, ngoài tâm thật sự không có Tịnh Độ. Nói kiểu đó, hết sức trái nghịch ý Phật. Cần phải biết: Thế giới ‘duy tâm sở hiện’ (chỉ do tâm hiện), nói kiểu ấy cố nhiên là đúng, nhưng phải nên biết uế độ mà chúng ta đang sống vẫn là ‘duy tâm sở hiện’! Nay đã thừa nhận uế độ ‘duy tâm sở hiện’ có thật trong hiện tiền; sao lại chẳng thừa nhận Tịnh Độ ‘duy tâm sở hiện’ là có thật vậy? Vì thế, đã tin vào Tịnh Độ, ắt phải tin là nó có thật, chớ nên chấp Lý phế Sự!”