Ý nghĩa thọ bát quan trai
Kính thưa thầy, con là một Phật tử đã thường đi chùa và thường thọ bát, nhưng con chưa hiểu rõ duyên khởi và ý nghĩa của việc thọ bát như thế nào? Và sự lợi ích của việc thọ bát ra sao? Kính mong thầy giải thích cho con rõ.
8/1/2022 12:56:52 PM
Thọ bát là nói tắt, nếu nói cho đủ thì phải nói là thọ Bát quan trai giới. Bát quan trai giới tiếng Pàli Uposatha Sila, Hán dịch là Cận trú giới, Cộng trú giới, Bát giới, Thiện trú giới. Pháp tu nầy có từ thời đức Phật còn tại thế. Nếu chiết tự giải thích thì: Thọ là nhận chịu, Trì là gìn giữ, Bát là tám, Quan là cánh cửa, Trai là thanh đạm tinh khiết.
Nguyên cụm từ nầy nó có nghĩa là: "Nhận lãnh và gìn giữ tám giới như đóng tám cánh cửa tội lỗi để cho tâm trí hành giả được thanh khiết an tịnh".
Đây là pháp tu mà Phật chế ra cho người cư sĩ Phật tử tại gia hành trì tu tập theo pháp hạnh của người xuất gia. Vì người Phật tử tại gia phần nhiều đều bị duyên trần ràng buộc nên chưa có thể xuất gia thực thụ được. Cho nên Phật chế ra pháp tu nầy để cho người Phật tử tại gia tiện bề hành trì. Pháp tu nầy thời gian tuy ngắn chỉ có một ngày một đêm thôi, nhưng công đức rất lớn.
Theo sử ghi lại, duyên khởi của việc tu tập Bát quan trai giới là do sự phát nguyện của nữ cư sĩ Phật tử Visakha. "Trong Kinh Tăng Chi Bộ 1, lúc Phật trú ở thành Savatthi, tại Pubbarama, nữ cư sĩ Visakha trong ngày Bố tát đi đến đảnh lễ Thế Tôn rồi ngồi xuống một bên. Đức Phật hỏi nữ cư sĩ có duyên sự gì mà đến tu viện sớm như vậy? Nữ cư sĩ thưa rằng: Bạch đức Thế Tôn, hôm nay con thọ trì trai giới.
Nhận lời thưa của nữ cư sĩ, Thế Tôn nói về ba loại trai giới: trai giới của người chăn bò, trai giới của Nigantha (phái lỏa thể) và trai giới của bậc Thánh.
Này Visakha, thế nào là trai giới của người chăn bò? Ví như kẻ chăn bò, buổi chiều lùa bò về cho chủ, suy nghĩ rằng: "Hôm nay các con bò đã ăn cỏ và uống nước ở chỗ nầy. Ngày mai sẽ ăn cỏ và uống nước ở chỗ kia". Cũng vậy, này Visakha, có người giữ trai giới mà suy nghĩ: "Hôm nay ta đã ăn loại thức ăn cứng và mềm nầy. Ngày mai, ta sẽ ăn các loại thức ăn cứng và mềm kia". Như vậy, người ấy suốt cả ngày sống đồng hành với tâm tham dục, chẳng khác nào suy nghĩ của người giữ bò nên gọi trai giới của người ấy là trai giới của người chăn bò.
Này Visakha, trong ngày trai giới, các tu sĩ của phái Niganthà khuyến khích các đệ tử của họ như sau: "Này các ngươi, hãy quăng bỏ tất cả quần áo và nói như sau: Ta không có bất cứ vật gì, bất cứ chỗ nào, bất cứ ở đâu. Bất cứ vật gì, bất cứ chỗ nào không có cái gì là của ta. Được sống và thực hành như vậy, này Visakha, trai giới của các Niganthà không có quả lớn, không có lợi ích lớn".
Và này Visakha, "trai giới của bậc Thánh làm thanh tịnh nội tâm uế nhiễm với phương pháp thích nghi. Trong ngày trai giới, vị Thánh đệ tử niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm Giới, niệm Thí và niệm Thiên. Nhờ niệm Phật, niệm Pháp, Niệm Tăng, niệm Giới... mà tâm phát sinh niệm thanh tịnh, các cấu uế phiền não nơi tự tâm lắng xuống và bị đoạn tận".
Nhân đó Phật nêu rõ cách hành trì của tám giới: Không sát sinh, không trộm cướp, không dâm dục, không nói dối, không uống rượu, không ăn phi thời, không ca hát và xem nghe cùng xoa ướp dầu thơm vào mình, không nằm giường cao tốt rộng lớn. Và Phật nói tiếp: Ta cũng từ bỏ tất cả những thứ đó và giữ gìn Thánh trai giới, vì Thánh trai giới có quả báo lớn và có ích lợi lớn, đưa người trai giới đi đến quả Thánh".
Đó là duyên khởi nguyên nhân mà Phật chế ra Bát quan trai giới cho người Phật tử tại gia hành trì được truyền trì cho đến ngày nay. Muốn thọ trì Bát quan trai giới, trước hết là người thọ phải là người đã thọ Tam quy và Ngũ giới, có đủ tư cách của một người Phật tử tại gia. Theo pháp thức thọ giới Bát quan trai phải thỉnh một vị Tăng hoặc Ni để làm Giới sư truyền giới. Người truyền giới ngồi trên cao và người nhận giới quỳ để nhận lãnh. Giới tử không được ngồi ngang hàng với Giới sư. Theo luật Phật chế là Phật tử đến chùa thọ giới tu tập trong một ngày đêm. Tuy nhiên, vì hoàn cảnh và thời gian sinh sống của người Phật tử tại gia ở mỗi nơi mỗi khác, nên việc thọ giới Bát quan trai không còn cố định một ngày một đêm như xưa. Hiện nay các chùa ở hải ngoại, đa số Phật tử đến chùa chỉ thọ trong một ngày chủ nhật từ sáng tới chiều mà thôi.
Thời gian tu tập tuy ngắn mà công đức rất lớn không thể nghĩ bàn. Như trong Kinh Ưu Bà Tắc Giới Phật dạy cho Sujata về công đức của người thọ trì Bát quan trai giới, tất cả mọi tội ác đều tiêu diệt, chỉ ngoại trừ tội ngũ nghịch. Người nào thật hành hạnh tu tập nầy thì công đức của người đó sẽ được niềm vui vô lượng của cõi trời và cõi người vậy.