Đối với điều ông vừa hỏi, tôi ghi chú thêm: “Nói theo tâm niệm”. Hãy nên y theo cách hiểu đó để luận định. Cổ đức chú giải kinh, có viết về cách lễ Phật, nêu ra mười loại:
- Một là ngã mạn lễ, như chày giã gạo lên xuống, chẳng có tâm cung kính.
- Hai là xướng họa lễ, lớn tiếng xướng ồn ào, câu chữ hỗn loạn. Thân chẳng đoan chánh, ý chẳng kiền thành.
- Ba là cung kính lễ, năm vóc gieo xuống đất, trịnh trọng, ân cần đỡ chân [đức Phật].
- Bốn là vô tướng lễ, thâm nhập Pháp Tánh, lìa tướng Năng Sở.
- Năm là khởi dụng lễ. Tuy chẳng có Năng và Sở, vận dụng khắp thân tâm [cung kính hành lễ].
- Sáu là nội quán lễ, chỉ quán nội tâm, chẳng quán hình tượng bên ngoài.
- Bảy là Thật Tướng lễ. Thật Tướng vô tướng, trong ngoài như một.
- Tám là đại bi lễ, mỗi một lễ đều thay cho trọn khắp chúng sanh [lễ Phật].
- Chín là tổng nhiếp lễ, gộp chung cả sáu môn trước (cung kính lễ, vô tướng lễ, khởi dụng lễ, nội quán lễ, Thật Tướng lễ, đại bi lễ) thành một phép Quán.
- Mười là vô tận lễ, khắp vì pháp giới, vô cùng vô tận.
Trong mười loại lễ vừa nêu, loại lễ thứ nhất và thứ hai đều là tâm chẳng chân thành, chẳng thể gọi là lễ, hãy nên tự răn chừng! Đối với tám loại sau, cũng nên chọn lấy loại nào có thể làm để thực hiện. Nếu miễn cưỡng, hoặc chẳng giữ thường hằng, chính là giống như khinh mạn vậy!