Kinh văn

Hán: Xá Lợi Phất! Bỉ độ hà cố danh vi Cực Lạc?

Việt: Xá Lợi Phất ơi! Cõi ấy vì sao gọi là Cực Lạc?

Ðoạn này là lời Phật Thích Ca hỏi.

Kinh văn

Hán: Kỳ quốc chúng sinh vô hữu chúng khổ, đản thụ chư lạc, cố danh Cực Lạc.

Việt: Chúng sinh cõi ấy không có những khổ, chỉ hưởng những vui, bởi thế cho nên gọi là Cực Lạc.

Ðoạn này là lời Phật Thích Ca giải nghĩa thế nào là Cực Lạc, trước hết Ngài đem những người được hưởng cái vui ở đấy ra mà thích nghĩa.

Chữ “chúng sinh” là tất cả những người được hưởng cái vui ở đấy, từ vị Bồ Tát Ðẳng Giác xuống đến người phàm đều là chúng sinh. Nhưng đây hãy nói về hạng nhân dân thôi, là có ý đem hạng kém nhất ở phẩm Hạ Hạ để so sánh với người hơn nhất ở phẩm Thượng Thượng (cái điểm bất khả tư nghị của tông Tịnh Ðộ là điểm này).

Quả đất Ta Bà này khổ mà cũng có cái vui lẫn vào, thực ra cái vui ấy cũng là khổ. Phật gọi nó là Hoại Khổ, vì nó chẳng ở lâu với mình, khi nó bị hoại là mình khổ. Còn cái khổ thực thì Phật gọi là Khổ Khổ, vì nó là cái khổ làm thân tâm mình bức bách khổ thực. Lại còn một cái chẳng vui chẳng khổ gì, nhưng Phật cũng gọi nói là Hành Khổ, vì nó cũng làm cho mình trôi đi đến chỗ khổ. Quả đất Cực Lạc ở bên kia, vĩnh viễn thoát ly cả ba cái khổ ấy, chỉ có những cái vui, mà cái vui ở đấy không giống như cái vui ở đây, là cái vui đối đãi với cái khổ, mà ta quen gọi là vui; có thế mới gọi được là Cực Lạc (rất vui).

Nay hãy cứ một chiều mà phân biệt những cái vui như dưới đây:

* Cõi Tịnh Ðộ Ðồng Cư có năm trược ác nhẹ, cũng đã không có “8 cái khổ” (2), chỉ hưởng những cái vui: “Chẳng ốm đau, chẳng già, được du hành tự tại, cơm sẵn của trời, áo sẵn của trời, cùng sum họp với người thượng thiện v.v…”

* Cõi Tịnh Ðộ Phương Tiện Thánh Cư của các vị tu phép Thể Không Xảo Ðộ, đã không có cái khổ “trầm trệ vắng không’ mà chỉ hưởng những cái vui như “thần thông du hý” v.v…

* Cõi Tịnh Ðộ Thực Báo Trang Nghiêm của các vị tu phép Nhất Tâm Tam Quán đã không có cái khổ “thân Pháp tính bị thấm lậu, tâm chân thường bị lưu chuyển” mà chỉ hưởng cái vui “rốt ráo đầy đủ xứng hợp với tâm tính mình”.

Còn những chúng sinh bên thế giới Cực Lạc, ở cõi Tịnh Ðộ Ðồng Cư thì chỉ tu phép Trì Danh mà có nhiều thiện căn phúc đức ngang với Phật, cho nên được hưởng đầy đủ mọi cái vui ở bốn cõi Tịnh Ðộ trên này.

Lại nữa, cái điểm hơn hết ở thế giới Cực Lạc chẳng ở 3 cõi Tịnh Ðộ trên, mà ở cõi Tịnh Ðộ Ðồng Cư, vì rằng trông lên thì những cõi Ðồng Cư khác ở khắp 10 phương đều kém phần đặc biệt; mà trông xuống thì đem đọ với cõi này rất có thể. Vì thế mà kẻ phàm phu thích vào cõi Tịnh Ðộ Ðồng Cư này được thung dung hơn, được độ thoát siêu việt mau lẹ (ý Phật nói cái khổ, cái vui là ở chỗ này).

Bây giờ, Phật Thích Ca lại đem những cái vui để cho người thụ dụng ở cõi ấy ra, mà thích nghĩa cho 2 chữ Cực Lạc.

(Ðoạn này là Ngài giải thích thêm cho rõ nghĩa 2 câu: “Vô hữu chúng khổ, đản thọ chư lạc”. Ở dưới, còn một đoạn thích nghĩa rộng hơn, cũng thế).