Sự khác biệt nào trong tiến trình giác ngộ giữa Nam Tông và Bắc Tông?
2/18/2023 7:59:56 AM
Theo truyền thống, tiến trình giác ngộ và giải thoát của một vị hành giả được cụ thể hóa qua bốn quả vị Thanh Văn (Srāvaka) bao gồm Tu đà hoàn (Sotāpana/Stream enterer), Tư đà hàm (Sakadāgāmi/One retuner), A na hàm (Anāgāmi/None returner), và A la hán (Arahat/Complete liberation) (xem biểu đồ dưới đây). Đây là tiến trình giải thoát cụ thể, thông qua sự tu tập hành giả từng bước đoạn trừ các phiền não mà thuật ngữ Phật học gọi là 10 kết sử (samyojana fetter/sợi dây trói buộc) bao gồm:
Thân kiến (sakkāya ditthi/belief in an individual self),
Hoài nghi (vicikicchā/doubt or uncertainty about the Dharma),
Giới cấm thủ (silabata parāmāsa/attachment to rites and rituals),
Dục (kāma rāga/sensual desire),
Sân (vyāpāda/hatred),
Hữu ái (rūpa rāga/craving for exitence),
Vô hữu ái (arūpa rāga/craving for non existence),
Mạn (māna/pride in self),
Trạo cử vi tế (uddhacca/restlessness, distraction),
Vô minh vi tế (avijjā/ignorance).
Do vậy, về mặt tu tập và giải thoát, không có sự khác biệt giữa Nam Tông và Bắc Tông, dù khái niệm dùng để mô tả tiến trình này có thể khác nhau như mở rộng các quan niệm về cứu cánh và độ tha, ví dụ tiến trình của Đại thừa Thập địa Bồ tát (trong giáo lý phát triển), nhưng nội dung giải thoát vẫn giống nhau, có nghĩa là để được giác ngộ, giải thoát, hành giả trên căn bản phải đoạn trừ các phiền não như đã đề cập trong mười kết sử.
Tiến trình giải thoát và giác ngộ của một vị Thánh trong Phật giáo
| Tứ qủa |
Kiết sử (giây phiền não) cần phải đoạn diệt |
Vòng tái sinh |
| Dự Lưu (vào dòng Thánh Stream enterer) Tu đà hoàn |
Thân kiến, nghi,
và giới cấm thủ ( 3 kiết sử đầu tiên) |
Thêm bảy lần tái sinh trong cõi người hoặc trời |
Nhất lai Once returner
(Tư đà hàm) |
Làm nguội thêm dục và sân (2 kiết sử kế tiếp) |
Thêm một lần tái sinh nữa trong cõi dục |
Bất Lai Non returner
(A na hàm) |
Đoạn diệt hoàn toàn 5 hạ phần kiết sử ở trên (thân kiến, nghi, giới cấm thủ, dục, và sân) |
Tùy sinh vào cõi Sắc giới |
Arahant (skt. Arhat Complete liberation)
A la hán |
Đoạn diệt hoàn toàn 5 thượng phần kiết sử: hữu ái, vô hữu ái, mạn, trạo cử, và vô minh. |
Giải thoát khỏi vòng sinh tử luân hồi |