Hôm nay chúng ta nói về “Đạo Phật và con người” và hiện đang nói về con người. Kỳ thật, trong Ba tạng mười hai bộ kinh, đều nói về con người, nhưng có bao nhiêu quan niệm, nhất định cần phải học rõ ràng. Dưới đây là những quan niệm mà tôi trình bày với các bạn, các bạn phải nhớ kỷ trong tâm, một ngày nào đó, bạn sẽ không còn là người phổ thông nữa. Nếu bạn phát tâm đến đây ngồi đây để xem tôi cao lớn bao nhiêu? Đẹp hay xấu? Thật hay giả? Nam hay nữ? Mà không nhớ những chân lý tôi giảng, thế thì, có đến hay không chẳng có gì khác nhau cả.
1. Hai nguyên tắc làm vơi đi khổ đau, phiền não.
Thế thì, nên sống cuộc đời như thế nào? Hãy nhớ kỷ:
Thứ nhất, bạn nhất định phải mở lòng khoan thứ, bao dung và thương chúng sanh. Một đời người chúng ta đã hao phí biết bao nhiêu là thời gian vào việc quấy nhiễu người khác, làm tổn thương người khác, huỷ báng người khác, phê bình người khác, chúng ta đã đi quá xa và không kịp bình tĩnh lại để hiểu mình, xem mình có lỗi hay không. Chúng ta mỗi ngày mở mắt ra là toàn thấy lỗi lầm, sai trái của người khác, mỗi lần mở miệng là toàn nói lỗi lầm của người khác. Con người là một loài động vật vĩnh viễn chịu phiền não, từ sáng đến tối đều phiền não, đến già đến chết vẫn không giác ngộ được.
Muốn có cuộc sống hạnh phúc, nhất định bạn phải mở lòng khoan thứ, bao dung, thương chúng sanh.
Các bạn, những người lớn không phải là thánh nhân. Trong tâm bạn nhất định có sự phẫn nộ, giận hờn người khác, rất hận người khác, rất chán ghét người khác và cũng rất ganh tỵ người khác, đúng không? Trong các bạn, ai là người từ trước đến nay không có những tính khí như vậy? Không có ai! Trừ phi là bệnh thần kinh. Người lớn đều phát sinh những tính tình như vậy. Hiện tại tôi đang nói với người lớn, làm thế nào để sống những ngày an lạc, hạnh phúc. Cần phải thương yêu và khoan thứ cho mọi người, mọi chúng sanh, không cần phải xem khuyết điểm của người khác, chỉ nên xem bản thân mình có khuyết điểm hay không.
Tôi xin nêu một ví dụ như thế này. Cùng làm việc chung một công ty, năng lực của người ta so với tôi hơn hẳn, thế là tôi sanh tâm đố kỵ, ganh tị anh ta, trong lòng tôi rất bất mãn. Các bạn xem, nếu như vậy là người kia khổ hay tôi khổ hơn? Là người ta sống trong đau khổ hay chính bạn sống trong đau khổ?
Bạn ganh ghét người ta, hận người ta, người ta lại không biết, đúng là bệnh thần kinh. Rồi sau đó, có một ngày bạn thật sự chịu đựng không nỗi, đối với người bạn hận, bạn nói: “Tôi hận anh, anh có biết không?”. Người kia trả lời: “Tôi đâu có biết! Tôi có biết gì đâu!”. Người như thế không phải là rất đáng thương sao?
Các bạn, trên thế giới này chỉ có lòng từ bi mới có khả năng làm vơi đi những nỗi khổ đau. Các bạn nhất định phải hỷ xả, cần phải mở lòng khoan thứ, bao dung, thương yêu mọi người, mọi chúng sanh. Thương yêu và tha thứ mọi người bạn sẽ sống những ngày rất hạnh phúc. Tối hôm nay các bạn đến đây nghe tôi nói bài pháp thoại này giống như nắm được hai mươi vạn Tân gia ba tệ, trở về nhà ngủ rất là ngon giấc. Bạn có thể nói: “Tôi từ trước rất hận anh, hôm nay nghe thầy giảng, tôi không còn hận anh nữa, coi như đời trước nợ anh, anh hãy cầm lấy mà dùng!”. Thế là, OK!
Trong Lục tổ Đàn kinh nói: “Người ta thì thị phi, hơn thua, còn ta thì không”. Đó chính là lời của Lục tổ Huệ Năng đại sư dạy cho chúng ta. Người ta mang nhiều thị phi, hơn thua quá, chúng ta thì không nên có thị phi, hơn thua. Chúng ta cần phải thực hiện nguyên tắc này: “Khoan thứ mọi người, mọi chúng sanh”, đây là căn bản đầu tiên của người học Phật, có như vậy bạn mới không bị khổ đau, phiền não.
Kỳ thật, chúng ta không chỉ là vì làm chúng sanh mới thương thương yêu chúng sanh, mà là làm cho tâm hồn chúng ta hưởng thụ được một phần an tịnh, vắng lặng trong nội tại, nhận thức điều tri túc mà được tươi mát, an lạc, hạnh phúc tự tại. Bởi vậy, bạn nhất định phải mở lòng bao dung, thương yêu và tha thứ chúng sanh, khi đó, trí tuệ của chúng ta sẽ phát sinh bừng sáng, tâm địa cũng từ đó rộng lớn, bao la.
Thứ hai, chuyển hoá chính mình, thay đổi cái tính hiếu thắng, muốn hơn người khác. Đức Phật dạy: “Chiến thắng trăm vạn đại quân không phải là người chiến thắng vĩ đại, chiến thắng chính mình mới là người chiến thắng vĩ đại nhất trên thế giới”. Nói một cách đơn giản, việc làm cần thiết nhất của người học Phật là phải thay đổi, chuyển hoá chính mình.
Chúng ta thử nhìn xem trong xã hội này, cha mẹ chỉ vì một ý kiến bất đồng đã gây gỗ, cãi vả nhau, anh em trong nhà nhân vì một chuyện nhỏ mà phân tranh, bạn bè đồng học vì một việc nhỏ không có chung một cách nhìn đã khởi nên tranh chấp, cùng chung một công tác làm việc cũng đấu tranh. Vì sao vậy? Bạn có nghĩ rằng có một thứ bệnh nào đó bên trong không? Cần phải tìm ra biện pháp để giải quyết tận gốc rễ.
Chúng ta lại suy nghĩ sâu hơn một chút, bất kể là làm việc chung một công ty, bạn bè thân mật, cùng học chung một lớp, tình như anh em, lúc đầu mới gặp nhau, tất cả đều rất hoà hợp, tâm đắc, nhưng sau đó không lâu lại đều thấy rất đau khổ, vì sao vậy? Có thể tìm thấy căn nguyên của vấn đề không? Sự thật thì vấn đề nó nằm ngay trước mặt, cốt yếu là tìm ra đáp án. Bởi vì con người ai cũng có cuộc sống riêng, mỗi người có một hoàn cảnh riêng, công tác nhất định, ngày ăn ba bữa … nhưng mỗi ngày cũng phải đối diện với những vấn đề tranh chấp hay sao? Ta phải nhận ra rằng: “Phải chuyển hoá, thay đổi chính mình, phải chuyển hoá tính hiếu thắng, muốn hơn người khác”.
Có thể lấy một ví dụ bất kỳ như thế này: Trong cuộc sống vợ chồng, người chồng thì hoa thiên tử địa, vui chơi với nữ sắc; người vợ vì vậy mà bị bệnh, thương tổn thấu tim não, mỗi ngày mỗi khóc, mỗi đêm phải ôm phòng không gối chiếc chờ chồng về, đến canh hai canh ba anh ta mới trở về nhà. Khổ đau như bị thiêu đốt đến như vậy, nếu không gặp Phật pháp, có lẽ chị ta đã tự sát rồi. Bởi vì, chị ta bỏ không được, quan niệm không chuyển hoá, thay đổi được chồng.
Nếu như học hiểu Phật pháp rồi, quan niệm có thể thay đổi được. Hôm nay bạn không trở lại, tôi sẽ tìm niềm vui trong chính mình, bởi vì cuộc sống của tôi luôn trôi chảy, chuyển hoá bạn không được, tôi chuyển hoá chính mình. Vì vậy mỗi lần giảng đều nói đi nói lại, đảo tới đảo lui, chỉ vì muốn chuyển hoá bản thân chúng ta, nhanh chóng dừng lại những việc tranh chấp, hơn thua để tiến đến cuộc sống an lạc, hạnh phúc.
Cùng làm việc và sống chung với nhau cũng là một trường hợp. Hai người cùng ở với nhau đã lâu, cùng hỗ trợ và hiểu biết nhau cũng nhiều. Ví dụ, một người thì tham lam, keo kiệt, chỉ muốn chiếm đoạt tiện nghi của người khác. Mua một cái gì đó liền lập tức cất giấu đem ra ngoài dùng một mình. Tôi mua một cái gì đó liền đem về nhà, bị anh ta phát hiện biết đó là một đùi gà, lập tức bị anh ta giành lấy. Anh ta mua một ít trái cây thì thu thu giấu giấu ăn một mình, tôi cũng mua một ít trái cây, anh ta nhất định giật lấy để ăn. Bất cứ việc gì cũng đều muốn có lợi cho bản thân anh ta.
Những hạng người như vậy trong thế gian rất nhiều, ở Đài Loan rất nhiều. Ở Tân gia ba không biết có hay không, có thể là không có. Những hạng người này sĩ diện rất kém, chúng ta cũng không cần phải giao tiếp với họ. Nếu gặp hạng người này, tôi khuyên bạn, hãy chuyển hoá chính mình. Đối với hạng người này, họ là phàm phu, không thể giác ngộ, không có khả năng giải thoát, bởi vì, chúng ta với họ không cùng chung một kiến thức. Vì vậy, phải mở lòng tha thứ, chuyển hoá chính mình, thương yêu chúng sanh, sống hạnh phúc cho chính bản thân mình.
2. Ba yếu tố làm tăng tiến hạnh phúc.
Đức Phật dạy, con người tạo mười nghiệp ác. Thân thể có ba: Sát – giết người, giết hại chúng sanh; Đạo – trộm cắp đồ vật của người khác; và Dâm – tà dâm, thường quan hệ bất chánh với những người không phải là vợ, chồng của mình, tức ngoại tình; Miệng có bốn ác nghiệp: nói dối, nói hai lưỡi, nói lời hung ác và nói lời phù phiếm, mộng mị, đường mật. Ý có ba nghiệp ác: Tham, sân, si.
Trong mười ác nghiệp thì khẩu nghiệp là gây ra nhiều điều tệ hại nhất. Mỗi ngày, chúng ta mở miệng ra đều tạo nghiệp, đều nói toàn những điều thị phi, toàn tung ra những lời bịa đặt. Vì mục đích bảo vệ danh dự và quyền lợi của mình, bất kể những điều hư vọng, biến tạo những việc không đúng sự thật để hại người, thương tổn chúng sanh.
Các bạn hãy kiểm nghiệm lại lương tâm, từ nhỏ đến lớn có phải đã từng vì báo thù, vì tham một chút tiện nghi, hoặc là vì một chút danh lợi mà nói dối, bôi nhọ người khác, làm thương tổn người khác. Vì vậy, điều thứ hai mà tôi muốn trình bày với các bạn là, bạn muốn ngày tháng trôi qua thế nào thì bạn mới sống được cuộc sống hạnh phúc.
Thứ nhất, không nghe thị phi. Tai của chúng ta như một đoá hoa là nên để nghe Phật pháp mà không nên dùng để nghe những điều thị phi. Bởi vì ‘thị’ và ‘phi’ là những cặp phạm trù đối lập, tương đối, bạn nghe từ một phía thì không chính xác. Từ người này nghe những lời nói ngon ngọt, êm tai, rồi dùng ý thức chủ quan hiểu lệch lạc sự thật đi thoá mạ người khác, đi nói xấu người khác, tất cả những lời nói độc ác nào cũng đều tuôn ra. Vì vậy, nếu chúng ta không có trí tuệ, chỉ nghe từ một phía, thì bạn sẽ bị người ta che đậy, lừa dối không thấy được chân tướng của sự thật, không những mình nghe không được chính xác mà còn truyền bá những điều sai trái, ngộ nhận cho nhiều người khác nữa.
Thứ hai, không nói thị phi, không tuyên truyền thị phi. Nghe những điều thị phi đối với chúng ta đã là điều không tốt rồi, mà nói những lời thị phi đối với chúng ta cũng chẳng có lợi ích gì, còn tuyên truyền cho người khác là việc làm ác, đối với chúng ta cũng không có gì là tốt cả. Người đời ai cũng muốn ẩn ác dương thiện huống nữa là một người học Phật. Một người học Phật muốn liễu sanh thoát tử, muốn thành Phật, muốn thành thánh hiền, mà mỗi ngày toàn tuyên truyền những điều thị phi, bạn nói thử xem, họ có thành Phật được không? Họ sẽ thành ma! ‘Phật’ và ‘ma’ phát âm (theo tiếng Đài Loan) rất giống nhau, thành Phật, thành ma không sai biệt bao nhiêu, nghe kỷ thì chỉ khác biệt một chút mà thôi.
Vì vậy cho nên nói rằng, ba điều căn bản tu hành là: không nghe thị phi, không nói thị phi, không tuyên truyền thị phi, hy vọng tất cả chúng ta nhất định ghi nhớ. Tóm lại, thị phi, không giúp ích gì cho chúng ta tu hành, bạn không cần phải can thiệp vào chuyện xấu tốt của người khác, chỉ cần quan tâm đến những chuyện xấu tốt của chính bản thân mình có hay không, đó mới là điều quan trọng nhất.
Bạn quan tâm chăm sóc bản thân mình cho tốt, nhún nhường bản thân mình một chút là một ngày mình sống được hạnh phúc một chút. Vì sao suốt ngày chỉ xen vào chuyện của người khác kia chứ? Thật là khờ! Giả sử tôi không quan tâm đến bạn, tôi không xen vào chuyện của bạn, nhưng tôi dùng sức cảm hoá, tôi xem có độ bạn được thì độ, độ không được bạn, tôi trở lại độ chính bản thân tôi trước.
Cần nhớ rõ nhé! Không nên vì khuyết điểm của người khác mà ảnh hưởng đến tâm hồn của bạn. Chúng ta vốn có thể sống một cuộc sống rất hạnh phúc, rất tự tại, thảnh thơi, thoải mái. Nhưng mà vì chúng ta quan tâm thái quá đến những chuyện xấu tốt, những thiện ác, thị phi, cao thấp của người ta, cho nên mình đánh mất chính mình.
Thiền Tôn Đại Đức nói rằng: “Hồng trần đáng lý ở trong núi, vì sao phong trần lại có thể nhiễm người, tại người quấy nhiễu phong trần đó thôi!”. Chúng ta đều dại khờ đi nắm lấy cái khách trần phiền não bên ngoài làm nhiễm ô cái tự tánh thanh tịnh, an vui của chính ta. Người ta chẳng ai thèm nhớ nghĩ đến nội tâm của mình, chỉ toàn nhớ nghĩ đến ngoại cảnh, nhớ đến thị phi của người ta, để cho tâm hồn mình bị nhiễu loạn.
Vì vậy, điều quan trọng nhất của người học Phật là học thế nào để giữ gìn cho được cái bảo vật tràn đầy an vui, từ bi, không chướng ngại, như như bất động của tâm hồn mình. Cũng giống như “núi xanh không chuyển động, mây trắng mặc đến đi”. Hết thảy mọi sự việc nhân duyên trước mắt đều có thể quán chiếu các pháp như huyễn như hoá, như mây khói qua mắt, không khởi tâm, không động niệm, giữ gìn tâm hồn an tĩnh thành một khối như như bất động để tận hưởng niềm hỷ lạc vô biên trong tận suối nguồn tâm linh.
Hãy nhớ, đối với bản thân mình hãy từ bi một chút, phải nhớ vui vẻ với chính mình một chút, không việc gì phải bận tâm nghĩ ngợi lung tung, không cần phải tìm phiền não, đó là điều quan trọng nhất. Trong cuộc sống lúc nào cũng giữ tâm thanh tịnh, vui vẻ tràn đầy, đó mới là hưởng thụ cuộc sống, tự nhiên có thể sống rất an lạc, hạnh phúc tại đây và bây giờ.
Tôi nói cho các bạn nghe một câu danh ngôn triết học như thế này, bạn hãy nhớ nhé: “Đối với người không hiểu cuộc sống, cuộc sống đối với họ là một sự trừng phạt”. Câu đó có thể hiểu như thế này: “Người không hiểu ý nghĩa chân chính của cuộc sống, cuộc sống đối với họ là một sự trừng phạt”. Bởi vì mỗi ngày họ đều sống trong đau khổ, sống những ngày bị giày vò bởi những bệnh tật và những điều khốn nạn của chính bản thân mình. Cho nên, ngàn vạn lần không nên lấy sai lầm của người khác để trừng phạt chính mình, không nên giữa lấy ý kiến sai lầm của mình không bỏ. Bạn muốn sống những ngày hạnh phúc, bạn phải nghe tôi nói bài pháp thoại này.