Bồ Đề Chánh Đạo Bồ Tát Giới Luận, nguyên đề Tối Cực Thanh Tịnh Bồ Tát Giới Tạng Trì Giới Hành Tướng Bồ Đề Chánh Đạo Luận, là một trong những kiệt tác của Thượng sư Tsong Kha Pa, tổ sư khai sáng phái “Mũ vàng” của Mật tông Tây Tạng. Theo truyền thuyết, Thượng sư là hóa thân của Đức Văn Thù, thị hiện làm một nhà tôn giáo vĩ đại, một bậc học giả uyên bác, tinh thông Tam tạng, và cũng là một nhà canh tân vĩ đại của Phật giáo Tây Tạng vào thế kỷ thứ mười bốn!
Quyển Bồ Tát Giới Luận này phân tích, biện luận và giải thích phần Giới Ba La Mật của bộ Du Già Sư Địa Luận, một trước tác vĩ đại của hai ngài Di Lặc và Vô Trước thuộc trường phái Duy Thức. Trong đây, ngài Tsong Kha Pa đã phân tích tỉ mỉ, giải bày tường tận những áo nghĩa của Bồ tát giới luật, phô bày sự khác biệt giữa giới biệt giải thoát của Thanh văn và giới luật nghi của Bồ tát, cùng trình hiện tỏ tường năng lực vĩ đại của Bồ đề tâm là có thể làm cho một hành giả Bồ tát thừa phạm tội căn bổn, bất luận tại gia hay xuất gia, có thể hoàn toàn khôi phục lại sự thanh tịnh của giới thể Bồ tát của mình. Đây là một sự kiện “kinh động” mà Phật giáo Đại thừa Trung hoa và Việt nam chưa hề mơ tưởng tới. Hơn nữa, bộ luận này còn hé mở cho chúng ta thấy được chân trời siêu việt của lý tưởng Đại thừa, một sự sinh động tuyệt vời, một tinh thần cách mạng vĩ đại, cùng những sự hy sinh cao cả hùng tráng của những hành giả Đại thừa chân thật.
Trong quyển luận này, ngoài những điều giới vừa kể trên, ngài Tsong Kha Pa đã trích lục thêm mười bốn điều giới trọng từ quyển Đại Thừa Tập Bồ Tát Học Luận (gọi tắt là Học Tập Luận) của Bồ tát Tịch Thiên, đồng thời, khai triển các giới khinh thành bốn mươi lăm điều, thành thử, tổng cộng có mười tám giới trọng và bốn mươi lăm giới khinh. Ngoài ra, ngài còn tham khảo các bộ giới luận cùng các kinh điển khác để tìm lời giải đáp thỏa đáng nhất cho những sự thắc mắc hoặc nghi ngờ về ý nghĩa và công năng của Bồ tát giới luật.
Những điều giới Bồ tát trong phần Giới Ba La Mật đã từng được phiên dịch tại Trung quốc, lần thứ nhất do ngài Tam tạng Đàm Vô Sấm, dưới nhan đề Địa Trì Bồ Tát Giới Bổn, bao gồm bốn giới trọng và bốn mươi mốt giới khinh, lần thứ hai do ngài Tam tạng Huyền Tráng, dưới nhan đề Du Già Bồ Tát Giới Bổn, bao gồm bốn giới trọng và bốn mươi ba giới khinh. Hai quyển giới bổn này, tuy phiên dịch đã lâu, nhưng vì bị sự lưu truyền phổ biến của quyển Phạm Võng Bồ Tát Giới Bổn tại Trung quốc ảnh hưởng, lấn áp, cho nên đến nay, sự lưu hành của chúng vẫn còn rất hạn chế.
Bồ tát giới luật được phân tích và phát huy ở đây là gia sản chung cho cả Đại thừa Hiển giáo và Đại thừa Mật giáo, nó là nền tảng cơ bản và đồng thời cũng là một cấu trúc quy mô thiết yếu cho tất cả hành giả Đại thừa muốn đi trên con đường huy hoàng đến mục đích tối cao của mình là Vô thượng Bồ đề, chứ không phải là chỉ dành riêng cho những hành giả Mật thừa. Cúi xin các hành giả Đại thừa Hiển giáo đừng chỉ vì nhìn thấy tựa đề hoặc tên tác giả, rồi vội vàng cho đây là một tác phẩm của Mật tông mà lơ là, bác bỏ.
Đây là một kiệt tác vĩ đại về Bồ tát giới luật mà Phật giáo Đại thừa Trung hoa và Việt nam cần phải để tâm nghiên cứu, hầu có thể phát huy tinh thần và ý nghĩa chân thực của Bồ tát đạo. Ngưỡng mong chư vị thức giả hãy phát khởi sự đồng tình, cảm thông với những hành giả tôn sùng lý tưởng “thành Phật độ sinh” và để chút ít tâm tư chiếu cố đến những ý nghĩa sâu xa chân thật ở đây. Âu cũng là một cơ duyên may mắn cho Phật giáo Đại thừa vậy!
Mùa Vu Lan năm Bính tuất 2006
Vô Liêu Tịch Tĩnh Trai
Thích Tịnh Nghiêm cẩn chí