I. Ý NGHĨA

Mục đích của người tu theo đạo Phật là cầu giác ngộ và giải thoát. Nhưng nếu có trần sự bận rộn tâm trí, thì không thể nào đạt mục đích ấy được. Cho nên, không luận đại thừa hay tiểu thừa, chỉ có một con đường duy nhất là xuất gia.

Xuất gia là thoát ly hẳn những gì bận rộn ô nhiễm, thúc phược thân lẫn tâm. Xuất gia có ba nghĩa:

1. Xuất thế tục gia (thoát ly nhà thế tục): Nghĩa là thoát ly gia đình, vợ con, chức vụ, tất cả những gì ở thế tục này.

2. Xuất tam giới gia (thoát ly nhà ba cõi): Nghĩa là phát tâm tu hành theo vô lậu nghiệp, hầu mong chứng đến quả vị tam thừa, tứ quả. Không tham cầu những phước báo sang giàu nhàn tịnh hữu lậu trong ba cõi dục, sắc và vô sắc giới.

3. Xuất phiền não gia (thoát ly nhà phiền não): Nghĩa là phát tâm hướng về quả vị vô thượng Phật đà. Đoạn sạch tất cả phiền não tham sân si mạn v.v... Thệ nguyện cứu độ tất cả chúng sanh. "Địa ngục chưa không, thề chẳng thành Phật". Không tham cầu quả vị Thanh văn niết bàn tự lợi.

Quả vị cao rộng mênh mông mà đường đi chỉ có một là xuất gia. Chúng sanh vì nghiệp hạnh bất đồng, căn cơ sai khác, không thể nào ai cũng xuất gia được. Với lòng từ bi vô hạn, đức Phật muốn cho các hàng đệ tử Ngài, dù mau dù chậm, cuối cùng cũng sẽ đạt đến mục đích cứu cánh là giác ngộ và giải thoát như Ngài. Cho nên, Ngài chế ra nhiều lối xuất gia như:

Đồng chơn xuất gia (xuất gia suốt đời từ khi còn nhỏ).

Bán thế xuất gia và xuất gia theo kỳ hạn phát nguyện.

Cuối cùng là xuất gia trong một ngày đêm 24 tiếng đồng hồ, tức là thực hành theo Bát quan trai giới này vậy.

Bát quan trai giới nghĩa là tám cửa trai giới. Những người tại gia trong mỗi tháng vào những ngày trai như: mồng 8, 14, 15 v.v... bỏ tất cả những sự bận rộn ở thế tục vào chùa nhờ một thầy tỳ kheo truyền cho tám giới và một trai (1 trai tức là không ăn quá giờ ngọ) mà hành trì trong một ngày một đêm. Nếu xa chùa và không có thầy tỳ kheo thanh tịnh thì tự mình đến trước Phật sám hối tội lỗi phát nguyện thọ trì trai giới cũng được. Thọ trì trai giới này tức là đóng bít cửa ác đạo mà mở cửa nhơn thiên diệu thiện niết bàn. Nên gọi là tám cửa trai giới.

Tóm lại, đức Phật vì thương xót hàng đệ tử tại gia, nên chế ra pháp bát quan trai giới này để cho hàng tại gia tu tập theo tịnh hạnh của người xuất gia, gieo giống bồ đề vô thượng vào tâm khảm mọi hàng đệ tử, hầu tiến dần đến quả vị cứu cánh tuyệt đích của chư Phật.

Trong kinh thí dụ pháp bát quan trai giới này như ngọc bửu châu ma ni (ngọc như ý), dù nhỏ nhưng giá trị so với các thứ ngọc khác không sao sánh kịp.

II. TRUYỀN THỌ

Cầu thầy truyền thọ .Hàng tại gia thiện tín gặp những ngày trai như mồng 8, 14, rằm ... hoặc các ngày rảnh, dẹp bỏ tất cả công việc gia đình, chức vụ, phát tâm thanh tịnh hoan hỷ, đến chùa cầu một thầy tỳ kheo thanh tịnh làm giới sư truyền giới: bắt đầu từ sáu giờ sáng này đến sáu giờ sáng mai là xả giới. Nếu được thời đến chùa trước một hôm để nghe thầy giảng dạy ý nghĩa tu hành; cách thức hành lễ và lạy hồng danh sám hối cho thân tâm thanh tịnh thì tốt hơn.

Giới sư sẽ theo nghi thức hành lễ như sau: a Niêm hương bạch Phật: Giới sư như nghi thức quy y trước mà niêm hương bạch Phật. b Tán Phật và c Lễ Phật; cũng như trước.

III. GIỚI SƯ KHAI THỊ

Khổ hải vô biên, nếu không có thuyền từ thì không sao lên được bờ giải thoát; luân hồi mờ mịt, nếu thiếu hẳn tịnh giới thì khó mà ra khỏi cảnh tối tăm. Chính chư Phật cũng nhờ giới mà thành chánh quả. Bất luận đại thừa, tiểu thừa, thế gian hay xuất thế gian không ai là không thọ trì giới pháp mà được hưởng quả an vui. Ngặt nỗi hàng tại gia bị trần lụy đoanh vây, không thể chung thân theo dõi! Vì thế đức Như Lai phương tiện chế ra giới pháp này dạy cho hàng tại gia mỗi tháng gặp ngày trai phải một ngày một đêm thọ trì. Công đức của giới bát quan trai này, nó là tịnh nhơn vô lậu hơn tất cả phước báo nhơn thiên và là con đường thẳng đến đạo quả vô thượng bồ đề.

IV. SÁM HỐI

Các người từ vô thỉ kiếp đến nay, vì mê lầm nên thân, khẩu, ý đã tạo ra muôn ngàn tội lỗi. Giờ đây trước hết các ngươi phải phát lòng chí thành đối trước Tam bảo cầu xin sám hối, để cho thân tâm thanh tịnh, rồi sau mới thọ lãnh giới pháp.

Các ngươi hãy đọc theo đây: (giới sư đọc trước, giới tử đọc theo sau, không nên cùng đọc một lần).

Đệ tử chúng con (ai nấy đều xưng tên họ của mình) từ vô thỉ kiếp đến nay, gây nên ba nghiệp dữ, mười điều ác và các tội tà kiến. Nay đối trước mười phương Tam bảo cầu xin sám hối, nguyện đều tiêu diệt (đọc ba lần, vái 3 vái, đứng dậy) .

Nam mô Thập phương thường trụ Tam bảo (lạy ba lạy, quỳ xuống, đọc tiếp)

Xưa kia con đã tạo các vọng nghiệp, đều do vô thỉ tham sân si, bởi thân khẩu ý phát gây nên, tất cả, chúng con xin sám hối.

Nam mô Cầu sám hối Bồ tát ma ha tát. (đọc ba lần, lạy ba lạy rồi quỳ xuống)

V. THẦY KHAI THỊ TRUYỀN GIỚI

Này các Phật tử! Từ trước đến nay các người đã phát tâm chí thành sám hối, ba nghiệp đã được thanh tịnh, bắt đầu từ giờ này cho đến sáng mai phải học tập theo giới Bát quan trai. Bát quan trai là gì? Nghĩa là tám giới điều và một trai pháp: không được sát sanh, không được trộm cắp, không được dâm dục, không được nói dối, không được uống rượu, không được thoa ướp hương hoa và trang sức sắc phục, không được ca múa xướng hát và đi xem nghe, không được ngồi giường cao ghế đẹp và không được ăn phi thời (nghĩa là không ăn quá giờ ngọ). Tám điều trước là giới; giữ tám điều này tức là đóng kín cửa ác đạo. Không ăn phi thời là trai. Trai nghĩa là tề, là ăn đúng giữa giờ ngọ, để thích hợp với con đường trung đạo mà Tam thế chư Phật đã noi theo. Nói chung cả trai và giới nên gọi là Bát quan trai giới. Các người nên phát tâm vô thượng để được giới pháp vô thượng. Vậy, các người sẽ đọc theo đây để thọ trì giới pháp: (đọc như trên)

Đệ tử chúng con (xưng tên họ) quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng, xin một ngày một đêm làm người tịnh hạnh Ưu bà tắc, (nếu đàn bà thì gọi ưu bà di). Như Lai là bậc chí chơn vô thượng đẳng chánh giác, là Thế Tôn của chúng con (đọc ba lần)

Đã quy y Phật, thề suốt đời không quy y trời thần quỷ vật; đã quy y Pháp, thề suốt đời không quy y ngoại đạo tà giáo; đã quy yTăng, thề suốt đời không quy y bè đảng tàn ác; xin một ngày một đêm làm người tịnh hạnh Ưu bà tắc, (nếu đàn bà thì gọi Ưu bà di). Như Lai là bậc chí chơn vô thượng đẳng chánh giác, là Thế Tôn của chúng con (đọc ba lần, vái ba vái).

VI. THẦY KHAI THỊ GIỚI TƯỚNG

Phật tử! Đã truyền cho các người pháp Tam quy xong là giới thể đã chu toàn. Nay vì các người sẽ nói rõ các giới tướng, để cho các người hộ trì và không hủy phạm. Vậy các người hãy nói theo thầy (thầy đọc trước, giới tử đọc theo sau):

1. Như chư Phật suốt đời không sát sanh, chúng con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không sát sanh.

2. Như chư Phật suốt đời không trộm cắp, chúng con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không trộm cắp.

3. Như chư Phật suốt đời không dâm dục, chúng con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không dâm dục.

4. Như chư Phật suốt đời không nói dối, chúng con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không nói dối.

5. Như chư Phật suốt đời không uống rượu, chúng con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không uống rượu.

6. Như chư Phật suốt đời không thoa ướp hương hoa vào mình và không trang sức sắc phục, chúng con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không thoa ướp hương hoa vào mình và không trang sức sắc phục.

7. Như chư Phật suốt đời không ca múa xướng hát và không đi xem nghe, chúng con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không ca múa xướng hát và không đi xem nghe.

8. Như chư Phật suốt đời không ngồi giường cao ghế đẹp, chúng con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không ngồi giường cao ghế đẹp.

9. Như chư Phật suốt đời không ăn phi thời, chúng con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không ăn phi thời.

VII. THẦY KHUYẾN THỊ

Này các Phật tử, thân người khó được, tánh mạng vô thường, ngày giờ thấm thoắt như thoi đưa, đời sống bấp bênh như bọt nổi! Nếu không tinh tấn tu hành thì về sau ăn năn không kịp. Nay các ngươi đã có nhiều nhơn duyên lành, hãy cố gắng lên.

Đáp: Y giáo phụng hành.

VIII. HỒI HƯỚNG

Tụng bài Đệ tử kính lạy. Xướng lễ Phật. Tam tự quy.

IX. XẢ GIỚI

Sớm hôm sau lúc trời sáng, giới tử cung thỉnh giới sư lên điện niêm hương bạch Phật xả giới.

Xướng hiệu Phật lạy tạ, giới tử đồng lạy.

Tụng Bát nhã tâm kinh, những bài hồi hướng, tự quy.

TỰ THỌ GIỚI

Nếu xa chùa, không có thầy truyền giới hay không tiện đến chùa, các thiện nam tín nữ đến ngày trai có thể tự mình đến trước bàn Phật phát nguyện thọ trì trai giới cũng được. Trước một hôm giới tử phải trai giới thanh tịnh lễ Phật sám hối: 6 giờ sáng đến trước bàn Phật niêm hương, khai tên họ pháp danh, tuổi, làng ... xin phát nguyện thọ trì bát quan trai giới trong một ngày một đêm. Niêm hương xong, xướng lạy danh hiệu Phật, Bồ tát, các vị Tổ sư và Hộ pháp, Thiện thần. Lạy xong quỳ sám hối:

Con, xưa đã tạo các vọng nghiệp, đều do vô thỉ tham, sân, si; bởi thân khẩu ý phát sanh ra, tất cả, chúng con xin sám hối. Nam mô Cầu sám hối Bồ tát ma ha tát (đọc ba lần, lạy ba lạy).

Quỳ thọ giới, tự mình phải đọc:

Đệ tử chúng con (xưng tên) quy y Phật, quy y Pháp, quy y Tăng. Xin một ngày một đêm làm người tịnh hạnh Ưu bà tắc (nếu đàn bà thì Ưu bà di). Như Lai là bậc chí chơn vô thượng đẳng chánh giác; là Thế Tôn của chúng con (đọc ba lần, vái ba vái).

Đệ tử đã quy y Phật, nguyện đời đời kiếp kiếp không quy y trời thần quỷ vật; đã quy y Pháp, nguyện đời đời kiếp kiếp không quy y ngoại đạo tà giáo; đã quy y Tăng, nguyện đời đời kiếp kiếp không quy y bè đảng tàn ác. Con xin một ngày một đêm làm người tịnh hạnh Ưu bà tắc (nếu đàn bà thì Ưu bà di). Như Lai là bậc chí chơn vô thượng đẳng chánh giác; là Thế Tôn của chúng con (đọc ba lần, lạy ba lạy). Rồi quỳ đọc thọ giới.

1. Như chư Phật suốt đời không sát sanh, con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không sát sanh.

2. Như chư Phật suốt đời không trộm cắp, con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không trộm cắp.

3. Như chư Phật suốt đời không dâm dục, con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không dâm dục.

4. Như chư Phật suốt đời không nói dối, con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không nói dối.

5. Như chư Phật suốt đời không uống rượu, con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không uống rượu.

6. Như chư Phật suốt đời không thoa ướp hương hoa vào mình và không trang sức sắc phục, con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không thoa ướp hương hoa vào mình và không trang sức sắc phục.

7. Như chư Phật suốt đời không ca múa xướng hát và không đi xem nghe, con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không ca múa xướng hát và không đi xem nghe.

8. Như chư Phật suốt đời không ngồi giường cao ghế đẹp, con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không ngồi giường cao ghế đẹp.

9. Như chư Phật suốt đời không ăn phi thời, con (xưng tên họ) xin một ngày một đêm không ăn phi thời.

(Đứng dậy lạy ba lạy)

Quỳ tụng bài hồi hướng "Đệ tử chúng con ..." Tam tự quy. Thọ giới xong, tùy mình phân thời gian tu tập.

Sáng mai, khi trời sáng, đến trước bàn Phật niêm hương xin xả giới:

Niêm hương bạch Phật. Tụng Bát nhã. Hồi hướng. Tự quy.

NIÊM HƯƠNG

Hương là tiêu biểu cho Giới, Định, Huệ, ...

Cho nên, hành giả trong khi niêm hương bạch Phật cần phải thân tâm tinh khiết, nhất tâm chuyên chú hướng về Tam bảo. Trước hết đứng ngay thẳng trước Phật, chiêm ngưỡng Phật, quán tưởng đức tướng Phật, đọc thầm 21 biến Tịnh pháp giới chơn ngôn: "Án lam tóa ha", quán tưởng chữ Lam (...) đỏ lửa từ trong miệng theo tiếng đọc tuôn ra lên trên đảnh phủ xuống và bao quanh cả toàn thân, làm cho từ thân thể đến cả pháp giới đều thanh tịnh. Kế đến, cầm hương đốt, miệng đọc: "Hương vân kiết thể, thông xuất tam giới; ngũ uẩn thanh tịnh, tam độc liễu nhiên. An phóng ba tra tóa ha". Quỳ xuống đưa hương lên đầu đọc bài tán hương: "Lư hương sạ nhiệt, pháp giới mông huân, chư Phật hải hội tất diêu văn, tùy xứ kiết tường vân, thành ý phương ân, chư Phật hiện toàn thân. Nam mô hương vân cái Bồ tát ma ha tát (Lò hương vừa đốt, xông ngát mười phương, chư Phật Bồ tát thảy đều nghe, tùy chỗ kết mây lành, một niệm chí thành, chư Phật hiện toàn thân). Tiếp niệm bài cúng hương:

Giới hương Định hương dữ Huệ hương,
Giải thoát, Giải thoát tri kiến hương,
Quang minh vân đài biến pháp giới;
Cúng dường thập phương vô thượng tôn.

Nam mô Hương cúng dường Bồ tát ma ha tát.

Kế niệm:

Nguyện thử diệu hương vân
Biến mãn thập phương giới
Cúng dường nhất thiết Phật,
Tôn Pháp, chư Bồ tát,
Vô biên Thanh văn chúng,
Cập nhứt thiết Thánh hiền.
Duyên khởi quang minh đài
Quá ư vô biên giới,
Vô biên Phật độ trung;
Xứng tánh, tác Phật sự.
Phổ huân chư chúng sanh
Giai phát bồ đề tâm,
Viễn ly chư vọng nghiệp
Viên thành vô thượng đạo.

Nam mô Đại hạnh Phổ hiền Bồ tát (3 lần).

Kế tưởng niệm tán Phật:
Pháp vương vô thượng tôn,
Tam giới vô luân thất.
Thiên nhơn chi đạo sư,
Tứ sanh chi từ phụ.
Ư nhứt niệm quy y,
Năng diệt tam kỳ nghiệp.
Xưng dương nhược tán thán
Ức kiếp mạc năng tận.
Thiên thượng thiên hạ vô như Phật,
Thập phương thế giới diệc vô tỷ,
Thế gian sở hữu ngã tận kiến
Nhất thiết vô hữu như Phật giả.
Sát trần tâm niệm khả sổ tri,
Đại hải trung thủy khả ẩm tận,
Hư không khả lượng phong khả kế,
Vô năng tận thuyết Phật công đức.

Nam mô Ta bà thế giới tam giới đạo sư, tứ sanh từ phụ, nhơn thiên giáo chủ, thiên bách ức hóa thân Bổn sư Thích ca Mâu ni Phật.

Nam mô Thập phương tam thế nhất thiết chư Phật, biến pháp giới chư tôn Bồ tát Ma ha tát. Linh sơn hội thượng vô lượng thánh hiền, Hộ pháp hộ giáo hộ giới già lam chư vị Thiện thần. Tây thiên Đông độ Nam quốc truyền giáo chư vị Tổ sư Hòa thượng Liên hoa tọa hạ tác đại chứng minh.

Ư kim ... niên ... nguyệt ... nhật ... Việt Nam quốc ... phủ, huyện ... xã ... tự viện ... Đệ tử ... Pháp danh ... Tự ... Hiệu ... quy đầu Tam bảo phát nguyện thọ trì tam quy ngũ giới pháp (tùy việc mà canh cải). Ngưỡng khởi thập phương Tam bảo sát hải vạn linh, từ bi vô lượng thệ hải hoằng thâm, nguyện giáng oai quang chứng minh mặc hộ. Tỷ đệ tử chúng đẳng quy y chi hậu, thân tâm thanh tịnh, nghiệp chướng tiêu trừ, trí tánh thường minh, bồ đề khai phát. Nguyện sanh sanh thế thế, tại tại xứ xứ thường vi Tam bảo tiếp thọ cứu hộ, sanh phùng Phật pháp, tri ngộ thiện hữu, bất vong quảng đại bồ đề chi tâm, thượng cầu Phật đạo, hạ hóa chúng sanh, phàm hữu kiến văn giai phát đạo tâm, đồng triêm lợi lạc. Cánh kỳ: Pháp giới oán thân, tình dữ vô tình đồng thành Phật đạo. Thiệt lại Phật đức chi bất khả tư nghì dã.

Cắm hương lên bàn.
Đọc bài đảnh lễ Phật:
Sở hữu thập phương thế giới trung
Tam thế nhất thiết nhơn sư tử,
Ngã dĩ thanh tịnh thân, ngữ, ý,
Nhất thiết biến lễ tận vô dư ...

Xướng và lạy:

Nam mô Thập phương thường trụ Tam bảo.

Mặc tưởng:

Năng lễ sở lễ, tánh không tịch.
Cảm ứng đạo giao nan tư nghị.
Ngã, thử đạo tràng, như đế châu:
Thập phương chư Phật ảnh hiện trung.
Ngã thân ảnh hiện chư Phật tiền,
Đầu, diện tiếp túc, quy mạng lễ.

(Tùy tâm phát nguyện lạy nhiều hay ít, và tùy theo việc mà lạy danh hiệu chư Phật, Bồ tát ...Lạy xong bắt đầu làm lễ).